شهرستان فاروج در درۀ وسیع و دشت پیرامون رود اترک و بین رشته‌کوه‌های کپه داغ در شمال و آلاداغ در جنوب شکل گرفته است. به دلیل وجود منابع آب کافی و ازجمله رودخانه اترک، کشاورزی در منطقه رونق بسزایی دارد. شهرستان فاروج امروزه به یکی از مراکز مهم کشت غلات، انگور، زعفران، گل محمدی و نیز تولید و عرضه آجیل تبدیل شده است.
کوه شاه جهان با ارتفاع ۳۰۵۱ متر به‌عنوان بلندترین قلۀ خراسان شمالی در جنوب شهرستان فاروج قرار دارد. ارتفاعات و دامنه‌های کپه داغ و آلاداغ یکی از کانون‌های رونق زندگی عشایری است.
پیشینه
دشت فاروج از دیرباز موردتوجه جوامع انسانی بوده است. تپه باستانی یام واقع در ۵ کیلومتری شهر فاروج، تپه زوبار، گلو تپه تیتکانلو، تپه خیر آباد، تپه طویل و وجود مراکز سکونتی و قلعه‌های نظامی- تجاری عظیم دورۀ اشکانی و ساسانی نظیر محوطۀ باستانی ویرانشهر واقع در تیتکانلو حاکی از غنای تاریخی و به‌ویژه حضور پررونق اشکانیان و ساسانیان در پهنه دشت فاروج است. برخی مورخین، بخش خبوشان فاروج را همان استوا یا آستائوین، تختگاه اولیه اشکانیان می‌دانند.
وجود آرامگاه بسیار زیبای «بابا و بی‌بی» و نیز گورستان تاریخی خسرویه با سنگ قبور صندوقی بسیار زیبا و پرتکلف (دارای تاریخ نیمه قرن هشتم هجری) نشانه‌ای از تاریخ باشکوه دوران اسلامی این خطه است.
فرهنگ و هنر
تات‌های خسرویه، مایوان و استاد بی‌تردید کهن‌ترین ساکنان فاروج بشمار می‌آیند. پیشینه آن‌ها ریشه در دوران تاریخی و شاید عصر اشکانی دارد. در خسرویه سنگ قبور صندوقی مجلل قرون میانه اسلامی سند محکمی از تاریخ دیرین تات‌های فاروج بشمار می‌روند.
از نگاه فرهنگ سنتی و مردم‌شناسی فاروج کانون پررونق و متنوع زندگی سه قوم تات، کرد و ترک است. تات‌ها در گوشه جنوب غربی (روستاهای مایوان، سه گنبد، استاد و خسرویه)، کردها در مرکز و اکثر نقاط شهرستان و ترک‌ها بیشتر در شهر فاروج و روستاهایی چون اسفجیر، نجف‌آباد، کورانِ ترکیه تمرکز دارند.
موسیقی مقامی و کشتی چوخه را باید شاخص‌ترین نماد فرهنگ سنتی این شهرستان دانست و کشتی‌گیرانی چون پهلوان بهادری (مایوان) و پهلوان رستمی تیتکانلو شهرتی درخور دارند. گود کشتی امام مرشد تیتکانلو امروزه یکی از مهم‌ترین گودهای کشتی سنتی خراسان شمالی بشمار می‌رود. روستاهای خسرویه و استاد و سایر نقاط تات نشین، کانون‌های مهم مذهبی تاریخی فاروج هستند و آئین‌های مذهبی به‌ویژه در ایام محرم در این مناطق بسیار پررونق به نظر می‌رسند.
جاذبه‌های گردشگری و تاریخی شهرستان
تپه باستانی یام
شماره ثبت ملی: ۱۶۵۸۶
تپه یام بزرگ‌ترین محوطه شناسایی‌شده در دره رود اترک علیا در خراسان شمالی است که آثار چندین هزاره استقرار، از دوره پیش‌ازتاریخ تا دوره اسلامی را در خود جای داده است. کاوش‌های علمی تیم باستان‌شناسی دانشگاه تورین ایتالیا در این تپه نشان‌دهنده شباهت فراوان فرهنگ‌های این منطقه با فرهنگ‌های پیشرفته دورۀ مس و سنگ و مفرغ در آسیای مرکزی است.
آرامگاه بابا و بی‌بی
شماره ثبت ملی: ۵۹۴۵
آرامگاه تاریخی بابا و بی‌بی از آثار ارزشمند تاریخی دوره تیموری، در روستای خسرویه قرار دارد. این بنا متشکل از دو اتاق در ضلع شمالی و جنوبی و یک ایوان بزرگ در ضلع شرقی است. بر روی مقبره اصلی یک صندوقچه چوبی منبت کاری شده با تزئین نقوش گیاهی و کتیبه‌هایی به خط ثلث، قرار دارد.
گرمابه تاریخی و موزه مردم‌شناسی فاروج
شماره ثبت ملی: ۲۳۱۰۷
گرمابه یا حمام تاریخی فاروج در جنوب شرقی شهر فاروج، در خیابان شهید مقیم، کوچه حمام قرار دارد. این حمام تاریخی در بین عموم به «حمام اسماعیل‌زاده» که نام بانی حمام است نیز معروف است و در دوره قاجاریه ساخته شده و معمار آن «کریم اقبال» است. آب موردنیاز حمام از قنات جعفرآباد تأمین می‌شده است. در سال ۱۳۴۰ هنگام تعمیر حمام نمای دیوارهای آن با نقوش هندسی تزئین گردیده است. این بنای تاریخی ارزشمند توسط میراث فرهنگی مرمت‌شده و از سال ۱۳۹۰ به‌عنوان موزه مردم‌شناسی فاروج مورد بهره‌برداری قرارگرفته است.
روستای هدف گردشگری استاد
روستای زیبای استاد در فاصله ۱۷ کیلومتری جنوب غربی شهر فاروج واقع شده است. اهالی این روستای تاریخی تات هستند. وجود آثار قلعه‌ای تاریخی، مسجد جامع پانصدساله، گورستان تاریخی، حمام عصر قاجاری و… نشانه ریشه‌های کهن این روستا است. موقعیت مناسب اقلیمی و قرارگیری در مجاورت دره‌ای پر آب و شکل‌گیری باغات سرسبز در پیرامون این روستای تاریخی موجبات شکل‌گیری یک منطقه گردشگری جذاب و کم‌نظیر را فراهم نموده است.
مسجد جامع استاد
شماره ثبت ملی: ۱۸۷۳۹
مسجد جامع روستای استاد واقع در مرکز روستا، از آثار تاریخی- مذهبی مهم شهرستان فاروج است و ازنظر تاریخی احتمالاً به دوران تیموری تعلق دارد. این مسجد از نوع مساجد شبستانی ساده است و پلان آن به‌صورت مستطیل و دارای ستون‌های حجیم چهارضلعی است که پوشش آن به‌صورت گنبدهای کوچک در فاصله مابین هر چهارستون اجرا شده است.
حمام قدیمی روستای استاد
شماره ثبت ملی: ۲۲۲۰۳
در روستای استاد حمام قدیمی از نمونه حمام‌های دورۀ قاجار-پهلوی باقیمانده که در عمق زمین قرارگرفته و با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده است. طرح کلی حمام از یک راهروی ورودی، یک سربینه با پلان هشت‌ضلعی، گرمخانه و مخازن آب تشکیل شده است. حمام دارای پوششی گنبدی با نورگیرهایی برای تأمین روشنایی داخل است.
منطقه نمونه و روستای هدف گردشگری خسرویه
روستای خسرویه در دامنه شمالی رشته‌کوه زیبای شاه جهان و در فاصله ۲۲ کیلومتری جنوب غربی فاروج، در دل دره‌ای زیبا و پر آب جای گرفته است. اهالی خسرویه تات هستند. خسرویه زادگاه عالم ربانی آیت‌الله آقا نجفی قوچانی است. بافت معماری سنتی، کوهستان و باغات سرسبز، آرامگاه تاریخی بابا و بی‌بی، گورستان تاریخی و سنگ قبور صندوقی، خانه آقا نجفی قوچانی و… از جاذبه‌های مهم گردشگری این روستا است.
روستای اسفجیر
در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهر فاروج و در بخش خبوشان، روستای زیبای اسفجیر در دل کوهستانی چشم‌نواز واقع شده است. رودخانه‌ای روستا را به دو پاره تقسیم کرده و باغات انبوه و سرسبز آن، تفرجگاه دربند و آبشار اسفجیر و درخت چنار کهن‌سال (ثبت میراث طبیعی ایران) آن جزو جاذبه‌های اصلی روستا بشمار می‌روند. در کوهستان بالادست شمال اسفجیر طبیعت زیبا و ییلاقات و چشمه‌های پر آب زیادی وجود دارد.
انتهای پیام/
